1) عوامل پيشرفت وگسترش اسلام در اواسط قرن چهارم هجري كه منشا گرفته از نظر اخلاقي ،علمي،عقلاني ، آزاد منشي دين اسلام بوده است 

اگرنقشه سياسي اروپا ، آفريقا ،آسياي غربي را در اواسط قرن چهارم هجري ترسيم نمائيم و جغرافياي تاريخي اين دوره را بررسي كنيم متوجه ميشويم كه بزرگترين بخش جهان مسكون راكه يونانيان آن رااويكومين مي ناميدندتشكيل ميدادند كه بوسيله مسلمانان اداتره مي شد داراي تمدن اسلامي بودكه اين قسمت داراي تبعه حكومتي واحد وسيع مي دانستند  ظهور و گسترش سريع اسلام در اين منطقه بزرگ جهان تنها درسه قرن صورت گرفت ودين اسلام زماني دين اصلي ويا حد اقل دين اكثريت قاطع بخشي از جهان بوده كه بيش ازنيمي از جهان متمدن را در سه قاره آسيا ، آفريقاو اروپا فرا مي گرفت و منطقه بين سلسله جبال پيرنهوسيبريه از غرب وشمال اروپا تا دورترين نقطه آسيا تا چين وگينه جديد از طرف شرق واز مراكش در شمال آفريقا تا آخرين نقطه جنوبي در آقريقا بيش از دو سوم قاره آفريقا را در بر داشت واگر مقاومت شديد فرانك هادر فرانسه در قرن دوم هجري مانع نشده بود محتملاًاسلام سراسر اروپا رافرا گرفته بود دين اسلام مانند يك بناي موزون مجلل وكامل است تمام بخشهاي آن بطور هماهنگ يكديگر را تحكيم و تكميل كميل مي نمايدو هيچ عيب ونقصي درآن وجود ندارد ودر نتيجه اسلام داراي كمال وتماميت ، جامعيت ، تعادل ، استحكام است . تمام تعاليم و ارزشها ودستورات وقوانين و احكام تاسلامي در جاي مناسب خود قرار دارد و ارزنده است يك دين علمي و عقلاني است و اين عوامل نيز باعث پذيرش انديشمندان تازه مسلمان در زمان معاصر نيز ميباشد .