در جنگ جمل بنى‏اميّه در كنار ام المؤمنين عايشه، طلحة بن عبيداللّه‏ و زبير بن عوام رو در روى سپاه خليفه‏ى وقت، على عليه‏السلام ايستادند. گرچه در منابع تاريخى و روايى تصريح شده است كه عايشه، طلحه و زبير در شورش بر ضد عثمان نقش مهمى ايفاء كردند، ولى كمتر كسى درصدد برآمده است تا نحوه‏ى پيوستن بنى‏اميّه به اصحاب جمل را بررسى نمايد. اين پژوهش بر آن است كه چگونگى در كنار هم قرار گرفتن بنى‏اميّه و اصحاب جمل را تبيين كند.

واژه‏هاى كليدى: جنگ جمل، معاويه، طلحه، زبير، بنى‏اميّه.

جنگ جمل نخستين پيكار بزرگى بود كه ميان دو گروه از مسلمانان روى داد. اين جنگ در آغاز خلافت حضرت على عليه‏السلام در گرفت. اكثريت قريب به اتفاق مورّخان علّت برپايى جنگ ياد شده را مخالفت طلحه و زبير با على عليه‏السلام ، به بهانه‏ى خونخواهى عثمان ذكر كرده‏اند. با آن كه دشمنى طلحه، زبير و عايشه با عثمان و تلاش آنان در برافروختن آتش فتنه بر ضد او امرى آشكار بود، ولى بنى‏اميّه به آسانى با آنان هم‏آوا شدند و بر ضد حكومت مشروع على عليه‏السلام دست به اقدام مسلحانه زدند. 

دشمنى عايشه، طلحه و زبير با خليفه‏ى سوم، عثمان

عايشه از نخستين كسانى بود كه زبان به طعنِ عثمان گشود. او بر ضد عثمان، چنين گفت: «اقتلوا نعثلاً فقد كفر» كه بسيار معروف است.1 طلحه نيز در پاسخ به درخواست كمك از جانب عثمان، گفت: «لا واللّه‏ حتى تعطي بنو اميه الحق من أنفسها»2 بعضى از مورّخان نيز نام زبير را در رديف كسانى ذكر كرده‏اند كه در شورش بر ضد عثمان نقش داشتند.3 مروان بن حكم، در نخستين اقدام جنگى در پيكار جمل تيرى به سوى طلحه رها كرد و گفت: «لا أَطْلُبُ بثارى بَعْدَ اليومِ».4 سعيد بن عاص نيز به مروان گفته بود: «اگر به دنبال قاتلان عثمان هستيد، بايد آنان را در ميان سپاه خود جست‏وجو كنيد».5 در چنين شرايطى چه چيز موجب شد تا بنى‏اميه اصحاب جمل را يارى دهند؟ چرا مروان بن حكم و ساير بنى‏اميه به جاى شام، سر از مكه درآوردند؟