تاثیر اقلیم بر شهرسازي مناطق کویري مطالعه موردي شهر زابل

دانلود فایل کامل تاثیر اقلیم بر شهرسازي مناطق کویري مطالعه موردي شهر زابل
در قالب فایل WORD و متشکل از 6 صفحه قابل ویرایش

بخشی از محتوا :

چکیده

همزمان با رشد سریع جمعیت وگسترش و توسعه بیش از حد شهرها، بشر همواره جهت تامین شرایط آسایش محیطی و امنیتی سعی در ساخت بناهاي متعدد داشته است. این ساخت و سازها همواره منجر به تولید انبوه فضاهاي معمـار ي و بـالطبع سبب پیدایش شهرها نیز شده است. بعضا این شکل گیري هاي شهري بدون توجه به مساله اقلیم بوده کـه نمونـه هـاي آن در بافت ها و محله هاي احداثی در شهرهاي گوناگون معاصر قابل مشاهده است. این بی توجهی ها به اقلیم در رونـد شـکل گیـري فضاهاي معماري و شهرسازي طراحان و متخصصان را برآن داشته که با مطالعه جنبه هاي کالبدي محیطی، اقلیمبـهرا عنـوان عاملی موثر بر شهرسازي، به خصوص در مناطق کویري، معرفی نمایند. این امر در ایران در هسته هاي قدیمی شهرها و بناهـاي سنتی قابل مشاهده است. پژوهش حاضر با استفاده از منابع کتابخانه اي و مطالعات میدانی انجام شده است و به دنبال آن است تا با بررسی و تحلیل ماهیت فرم مجموعه اي از بناهاي شهر زابل از جهت فرآیند ساخت و روند شکل گیري و جهت گیـري در گستره بافتهاي شهري به لحاظ محیطی نشان دهد که چگونه اقلیم می تواند به عنوان عاملی موثر در شهرسازي مناطق کویري نقش داشته باشد. نتایج تحقیق نشان می دهد ارزشهاي نهفته در معماري و شهرسازي سنتی و تاریخی شهر زابـل داراي منـابع بسیار غنی جهت اصول شهرسازي اقلیمی است.

کلمات کلیدي: اقلیم، شهرسازي، مناطق کویري، زابل.

-۱ مقدمه

عوامل گوناگون، پیچیده و مرتبطی به معماري و ساخت شهر شکل می دهند. داشتن دانش نسبی از این عوامل شکل دهنده و تاثیر متقابل آنها لازمه درك درست ساخت کالبدي و شناخت واقعی ارزش هاي فضایی گذشته است. در کشور ایران وجود اقلیم و آب و هواي گوناگون یکی از عوامل موثر به شمار می رود.(رسول زاده و کریمی دمنه، ۱۳۹۲، (۱

با توجه به وسعت کشور از نظر وجود عوارض طبیعی که موجب بروز شرایط آب و هوایی کاملا متفاوت در نقاط مختلف کشور می شود، لزوم پیش بینی شکل خاصی از محیط هاي انسانی منطبق بر اقلیم براي هریک از مناطق کشور ضرورتی انکارناپذیر است. معماري بومی مناطق کویري که از نقاط شاخص ایران می باشد دقیقا منطبق با شرایط محیطی و اقلیمی بوده و با ایجاد محیطی پایدار و مناسب زندگی انسان بر طبق اصول و روش هایی شکل گرفته است که نه تنها تخریب و ضایعه اي

بر محیط تحمیل نمی کند بلکه حفظ منابع طبیعی، عدم آلودگی محیط زیست، مصرف حد اقل انرژي هاي فسیلی و هم زیستی با شرایط طبیعی و اقلیمی را در دستور کار خود دارد.(دهقانی و حق پناه، ۱۳۹۲، (۲

-۲ چارچوب نظري

-۱-۲ اقلیم

اقلیم یکی از عوامل مهم و اثرگذار بر زندگی انسان است و عبارت است از هواي غالب یک منطق ه در دراز مدت. خلق شرایط محیطی راحت و مطلوب زندگی و تامین امنیت ساکنان بنا از گزند شرایط نامساعد محیطی و جوي از اصول لاینفک معماري و ساختمان به شمار می رود.(فرهادي قولیانلو، ۱۳۹۲، (۳

-۲-۲ ویژگی هاي جغرافیایی و محیطی مناطق کویري

فلات که بخش عمده اي از مساحت کشور ما محسوب می شود، عمدتا در نواحی مرکزي و شرقی ایران قرار دارد. دو منطقه دشت کویر و کویر لوت که در مرکز ایران واقع شده اند قریب یک هفتم مساحت ایران را شامل می شوند. دشت کویر مرکزي ایران از شمال توسط رشته کوه البرز و از غرب با رشته کوه زاگرس محصور است. این رشته کوه ها باعث جلوگیري از جریان بادهاي باران آور به داخل حوزه ي آبریز شده اند. حوزه ي آبریز مرکزي ارتفاع متوسط حدود یک هزار متر از سطح دریا را داراست و در مجموع از تنوع قابل توجهی از نظر ارتفاع از سطح دریا، جهات جغرافیایی و بادهاي غالب برخوردار است.(کاشانی جو و بهادري، ۱۳۹۲، (۴

-۳-۲ ویژگی هاي اقلیمی مناطق کویري

خصوصیات کلی شرایط اقلیمی مناطق کویري عبارتند از: آب و هواي گرم و خشک در تابستان، آب و هواي سرد و خشک در زمستان، بارندگی بسیار اندك، رطوبت بسیار کم، پوشش گیاهی بسیارکم، اختلاف زیاد دماي شب و روز و بادهاي توام با گرد و غبار، به دلیل رطوبت کم و دوري از دریا، اختلاف درجه حرارت هوا در طی شبانه روزي زیاد است. کمبود آب جهت کشاورزي و مصرف روزانه اهالی، به علاوه بادهاي شدید کویري که با شدت شن و خاك کویر را در سطح مناطق زیستی پخش می کنند. (کاشانی جو و بهادري، ۱۳۹۲، (۵

-۳ مواد و روش ها

پ ژوهش حاضر از نوع کاربردي است. رویکرد حاکم بر این پژوهش توصیفی- تحلیلی است که با هدف بررسی اصول شهرسازي شهر زابل از جهت فرآیند ساخت و روند شکل گیري و جهت گیري بناها در گستره بافت هاي شهري تحت تاثیر اقلیم کویري انجام شده است.

-۴ معرفی محدوده مورد مطالعه

شهر زابل در مختصات جغرافیایی ۳۰ درجه و ۷ دقیقه تا ۳۱ درجه و ۲۹ دقیقه عرض شمالی و ۵۹ درجه و ۵۸ دقیقه تا ۶۱ درجه و ۵۰ دقیقه طول شرقی قرارگرفته است. ارتفاع متوسط این شهر از سطح آبهاي آزاد ۴۷۵ متر بوده و موقعیت قرارگیري این شهر در جنوب شرقی فلات مرکزي ایران در دشت سیستان می باشد.