مقدمه اي براي بهشت دانته

ابهت اين منظومه به گونه اي است كه پس از سپري شدن دو سوم از سرودها و در طول سفر از فلكي به فلك ديگر، مسافر پس از برگرداندن نگاه خود به عقب و به سمت پايين، قادر است زمين را بنگرد و از كوچكي و حقارت آن، مانند خود دانته لبخندي تحقير آميز بزند. 

با اين حال يك چنين ابهت و وسعتي لايتناهي، احساس تنهايي و انزوا و يا احساس شبيه به (( محروميت)) و صميميت در فرد ايجاد نمي كند. فقط در يكجا است كه چنين حالتي به انسان دست مي دهد: آنهم زمان ورود صميمانه ما، به داخل اين منظومه، كه همچون كارگاه كار، يا دكان آهنگري، يا كارخانه، يا ذهن، يا مغز، يا قلب و بالاخره روح اين خالق و سازنده شعر به نظر مي رسد.

در اينجا خواننده دستخوش نوعي نااميدي نيز مي شود كه بخش تلخ و ناراحت كننده اي از پيشگويي غم انگيزي را شكل مي بخشد كه دانته از نياي بزرگوار خويش، كاچياگوئيدا مي شنود...

و در اينجاست كه پي مي بريم غروري كه اين بخش واپسين، در وجود دانته پديد آورده بود، به گونه اي است كه حالت بي همتا بودن و يگانگي او را در انجام اين كار، به سهولت به اثبات مي رساند و اين را در سرود دوم و نوزدهم بهشت به خوبي مي توان مشاهده نمود. شاديهاي بهشتي براي اكثر ما در اين وضعيت فعلي، نوعي علاقه محسوب مي شود كه بايد به تدريج بدست بايد و به راستي كه بخش بهشت ((كمدي الهي)) اثر دانته، داستاني درباره پرورش همين ((علاقه)) است. دانته اي كه تا اسفل السافلين فرود آمده بود و سپس از كوه برزخ صعود كرده بود تا در ستيغ آن كوه عجيب، به تماشاي زيبايي و شگفتي موجود در بهشت زميني بپردازد، هنوز هم پس از اين همه تجربيات عجيب و دشوار و بي همتا، آماده نيست كه با صحنه هاي بهشتي رويارو شود و اين در مورد ما نيز كه صرفا خوانندگان او در برهه از زمان هستيم، صدق مي كند. دانته از صعودي كه از زمين به فلك ماه انجام مي دهد، كاملا بي اطلاع است و ياراي وصف كردن را در خود نمي بيند. هنگامي كه ارواحي رستگار شده به نزديكش مي آيند، او باز هم آنان را به عنوان بازتابي از ارواحي كه پشت سر خود نهاده است، درنظر مي پندارد!  هنگامي كه پيكاردا با او وارد صحبت مي شود و درباره سلسله بندي سعادت و رستگاري ارواح سخن مي گويد، دانته با پرسش هايي كه از ارواح مي كند، نشان مي دهد كه هنوز چقدر نيازمند آموختن اطلاعاتي درباره حيات در بهشت الهي است... هنگامي كه ارواح پارسا در فلك كيوان (ساتورن) به بدگويي از زندگي به دور از زهد روحانيون زميني زبان مي گشايند و نفرت و انزجارشان را بيان مي كنند، دانته براي لحظاتي چند هوش و حواس خود را از دست مي دهد و براي درك بيشتر قضايا، ناگزير مي شود كه به سوي بئاتريس بچرخد. خود او وضيعتش را مانند طفلي كه بايد به سوي مادرش پناه بگيرد، توصيف مي كند. به همان اندازه نيست مسائلي چون رحمت الهي و مشيت خدا و اراده آن ذات بي همتا، ذهنش را به خود مشغول مي كند و  نمي تواند از هدف اصلي تمام اين تجربيات عجيبش چيزي درك كند.