ادبیات نظری و پیشینه پژوهش استانداردهای زیست محیطی در بازار سرمایه (فصل دوم)

مقدمه
محيط زيست مجموعه اي بسيار عظيم و پيچيده از عوامل گوناگون است كه بر اثر يك روند وتكامل تدريجي موجودات زنده و اجزاي سازنده سطح زمين به وجود آمده است; بنابر اين در فعاليتهاي انسان تاثير گذارده و از آن متاثر مي گردد . فعاليتهاي انسان در راستاي توسعه به هر طريقي كه باشد اثرات مختلفي بر محيط زيست خواهد داشت . اين اثرات بيشتر ناشي از توسعه صنعتي و معدني است. توسعه صنعتي در كشورهاي در حال توسعه معمولاً بدون فراهم آوردن زير ساختهاي اجتماعي صورت مي گيرد، حاصل ا ين نگرش مديريتي، بي توجهي به ظرفيت خود پالايي محيط زيست و بهره برداري بي رويه از منابع طبيعي موجود است كه عواقب نامطلوبي از جمله آلودگي روز افزون محيط زيست را در پي دارد . با افزايش توجه به حفظ و ارتقاء كيفيت محيط زيست و بهداشت محيط در سطح بين المللي، تو جه تمامي سازمان ها به طور فزاينده اي به اثرات زيانبار زيست محيطي ناشي از فعاليت ها، توليدات و خدمات آنها معطوف گرديده است .حال كه به طور روز افزون ، محيط زيست به واسطه تخريب منابع طبيعي و توليد آلودگي ها و ضايعات صنعتي در معرض بحران هاي جدي قرار مي گيرد ، مبحث مديريت محيط زيست در كنار ديگر رشته هاي محيط زيست به ويژه در محيط هاي صنعتي ،معدني و شهري متجلي گرديده است; بنابراين در دهه اخير، صنايع موظف به استقرار سيستم مديريت محيط زيست  شده اند . استاندارد هاي بين المللي مديريت محيط زيست نظير 14001به منظور تدوين عوامل سيستم موثر مديريت محيط زيست كه قابل ادغام و سازگاري با ساير نياز ها و مقتضيات مديريتي است ، ايجاد شده است . اين استاندارد ها به سازمان ها اين توانايي را ميدهند كه به اهداف زيست محيطي و اقتصادي خود به طريقه سالمتري دست يابند.به طور کلی هدف از برپایی سیستم نظام مدیریت زیست محیطی بر مبنای استاندارد بین المللی 14001 ISO تحکیم حفاظت از محیط زیست و جلوگیری از آلودگی در توازن با نیازهای اجتماعی و اقتصادی جامعه می باشد (كرباسي وهمکاران1388٬) .
درفصل حاضر محقق به بررسی ادبیات تحقیق وارائه خلاصه ای ازتحقیقات مرتبط می پردازد.

 تعریف استاندارد
بصورت کلی استاندارد را به معنی نظم، قاعده و قانون دانسته اند. سازمان بین‌المللی استاندارد آنرا اینگونه تعریف نموده است:استاندارد مدرکی است دربر گیرنده قواعد، راهنمایی‌ها یا ویژگیهایی برای فعالیت‌ها یا نتایج آنها به منظور استفاده عمومی و مکرر که از طریق هم رایی فراهم و به وسیله سازمان شناخته شده ای تصویب شده باشد و هدف از آن دست یابی به میزان مطلوب از نظم در یک زمینه خاص است. در سطح بین‌المللی سازمانی به نام سازمان بین‌المللی استاندارد وجود دارد که ۱۶۳ کشور عضو آن می باشند. در کشورایران، موسسه مرجع برای استاندارد موسسه استاندارد و تحقیقات صنعتی ایران است که عضو فعال سازمان بین‌المللی استاندارد نیز می‌باشد .

تاریخچه و نحوه شکل گیری استاندارد
 سازمان جهانی استاندارد به اختصارایزو  (iso)نامیده میشود، علاوه برمخفف بودن به معنای همسان می باشد.  در کشور سوئیس و در شهر ژنو واقع شده است ،که این سازمان جهانی در سال ١۹۴۶ آغاز بکار نمودو دارای ١۳٠ عضو ازکشورهای مختلف است.  استانداردهایی که توسط سازمان ایزو تهیه می شود، داوطلبانه می باشد. زیرا همانطور که اشاره شد این سازمان غیر دولتی است، بنابر این از قدرتی جهت تحمیل این استانداردها بر هیچ کشور و یا سازمانی برخوردار نمی باشد. اعتبار استانداردهای تدوین شده در این سازمان بستگی به حمایت کشورهای مختلف از آن دارد. استانداردهای ایزو از طریق تهیه پیش نویس در کمیته های
فنی و تصویب در میان اعضاء اصلی تدوین و صادر می گردند. این سازمان تاکنون ۹۶٠٠ استاندارد منتشر نموده است که از معروفترین آنها می توان  استانداردهای سری ۹٠٠٠ و١۴٠٠٠ را نام برد(معین الدین وهمکاران٬ 1390).

ضوابط و استانداردهاي زيست محيطي
ضوابط زيست محيطي ،مجموعه اي از مقررات خاص است که به منظور پيشگيري از آلودگي وتخريب وانجام فعاليتهاي اقتصادي دوستدار محيط زيست تدوين مي شود،نظير ضوابطاستقرارصنايع،الگوي ارزيابي زيست محيطي و نظاير آن.استانداردهاي زيست محيطي ،معيارهاي کمي براي حفاظت محيط زيست از آلودگي و تخريب بشمار مي رود.اينگونه استانداردها براي تشخيص آلودگي نيز مورد استفاده قرار مي گيرد. ازآنجاييكه ميزان آلاينده هااز منابع مختلف صفر نمي باشد،لذا تعيين اينكه مقدار خروجي باعث آلودگي محيط زيست مي شود يا نه ؟ نياز به تعيين استاندارد ها بدليل تنوع منابع آلاينده است.منابع مختلف آلاينده هاي هوا ،آب ، خاك، صدا نياز به استانداردهاي مختص به خود دارد.مثلاً درقانون جلوگيري از آلودگي هوا ، استاندارد خروجي از اگزوز وسايل نقليه موتوري با استاندارد خروجي از دودکش کارخانجات بكلي متفاوت است و حتي در بين وسايل نقليه موتوري نيز برحسب اينكه آيا در دست استفاده کننده است يا فقط از خط توليد کارخانه خارج شده است داراي استاندارد گوناگون مي باشند.ضوابط و استانداردها بايد پويا باشند ، زيرا با گذشت زمان ،دو اتفاق بوقوع مي پيوندد،يكي اينكه نتايج تحقيقات و پژوهشهاي علمي داخل و خارج کشور ،استانداردهاي جديدي را تعريف مي کنند که شامل حدود جديد يا مواد جديد مي باشند ،دوم اينكه انجام پايش هاي زيست محيطي ،نتايج حاصل از اجراي ضوابط و استانداردهاي مورد عمل را در مكان مورد نظر ارزيابي نموده و باز خورآن ممكن است تغيير آنها را الزامي نمايد.بنابراين دو خاصيت متداول در خصوص ضوابط و استانداردها ،يعني تنوع و پويايي ، باعث مي شود که مجموعه مورد عمل ،هر چند وقت يكبارمعمولاً هر سال مورد تجديد نظر قرار گيرد و بدين لحاظ مجموعه ضوابط و استانداردهاي زيست محيطي موقعي معتبر است که مربوط به سال موردعمل باشد ، هر چند که تغيير نكرده باشد. با توجه به مراتب فوق ، تدوين ضوابط و استانداردها کاري دشوار بوده و نيازمند توجه به وضع اقتصادي ،امكان دسترسي به تكنولوژي و در اختيار داشتن تجهيزات اندازه گيري آلاينده ها ونظاير آن را دارد. به همين علت ،در قوانين زيست محيطي کشورمان ،تدوين استانداردهاي زيست محيطي به عهده سازمان حفاظت محيط زيست و با همكاري نهادهاي ذيربط دولتي گذاشته شده و مرجع تصويب آنها نيز عمدتاً هيئت وزيران و يا شوراي عالي حفاظت محيط زيست مي باشد.مجموعه حاضر که با تلاش همكاران دفتر بررسي آلودگي هوا جمع آوري شده است ،مجموعه ضوابط و استانداردهايي است که به تصويب مراجع ذيربط رسيده و يا در دستورکار مراجع قراردارد و ملاك عمل در سازمان مي باشد (محرم نژاد1378٬).

پژوهشی با عنوان«بررسي هزينه يابي زيست محيطي در شركت هاي داراي گواهينامه ایزو 14000 »،با اهدا ف بررسی  جايگاه حسابداري محيط زيست در شركت هاي توليدي نمونه كه گواهينامه ایزو 14000 دریافت نموده اند و مطالعه در صورت هاي مالي اين شركت ها در قبل از دريافت و پس ازدریافت گواهينامه سري ایزو 14000  به منظور  بررسی انعكاس هزينه هاي زيست محيطي و منافع زيست محيطي انجام شد. نتیجه پژوهش بیانگر این بود که شاخص عملکرد مالی با افزایش دارایی های بلند مدت وکاهش بهای تمام شده کالای ساخته شده  ارتباط معنا داری ندارد. اما محقق عدم وجود شواهد كافي را به علت محدوديت هاي محقق، دليل اين امر مي داند(جوهرچي، 1384).