عوارض و خطرات تزریق مواد مخدر-بيماران معتاد تزريقي

چكيده
با توجه به افزايش معتادان تزريقي و موارد بستري آنان در بخش‌هاي عفوني و پيچيدگي‌هاي مشكلات پزشكي آنان، درك بهتر ويژگيهاي بيماريهاي عفوني در اين افراد ضروري است. اين مطالعه با هدف بررسي اپيدميولوژي، شيوع و سير انواع بيماريهاي عفوني برروي 126 مورد بستري در 122 معتاد تزريقي در بخش‌هاي عفوني دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي از خرداد 81 الي دي 82 انجام شده است. عفونت‌هاي اين افراد در گروه‌هاي پوست و بافت نرم، استخوان  و مفاصل ، اندوكارديت و عروقي، ريوي و سل، هپاتيت، CNS ، داخل شكمي، Sepsis و ايدز مورد بررسي قرار گرفت. شايع‌ترين گروه‌هاي بيماري به ترتيب عفونت‌هاي پوست و بافت نرم ، ريوي و هپاتيت بود. آبسة بافت نرم، پنوموني و سلوليت به ترتيب بيشترين فراواني را داشتند. تب شايعترين شكايت و فراوان‌ترين يافتة غير طبيعي بود. شايع‌ترين علل تب به ترتيب عفونت‌هاي ريوي، عفونت‌هاي جلدي و بافت نرم و علل غير عفوني بود. سرولوژي HIV در 20 بيمار( 7/35%) از 59 بيمار مثبت بود. 9 مورد سل ريوي اسمير مثبت 27% عفونت‌هاي ريوي را تشكيل مي‌داد. متوسط زمان بستري 14 روز بود. 3/57% بيماران با بهبودي ترخيص، 1/8% ارجاع، 17% بيمارستان را ترك و 7/17 % فوت كردند.
 
مقدمه
عفونت در معتادان تزريقي به علت پيچيدگي ‌ مشكلات پزشكي اين بيماران و وضعيت رواني اجتماعي خاص آنان همواره براي پزشكان مشكل‌ساز بوده‌است. عفونت شايع‌ترين علت مرگ در معتادان تزريقي است. (7) روش برخورد با بيماريهاي عفوني در اين بيماران نيازمند درك حالات رفتاري معتادان و تكامل روشهاي مواجهه با مشكلات آنان مي‌باشد به نحويكه منجر به اقدامات درماني موفقيت‌آميز گردد. بيشتر پيچيدگي‌هاي عفونت‌هاي مرتبط با مواد مخدر از انتشار عوامل عفوني بين معتادان به تزريق هروئين رخ مي‌دهد.(8)
تظاهرات اين بيماريها بسيار متنوع و اغلب غير اختصاصي است مانند تب، ضعف، كاهش وزن، درد و تنگي نفس، لذا تشخيص طيبعت واقعي بيماري در اغلب موارد دشوار است. از طرفي واكنش‌هاي تب‌دار در يك فرد IVDA 1 ممكن است به واسطة مواد سمي يا ناخالصي‌هاي موجود در مادة مخدر تزريقي باشد. مشكل ديگر اين است كه اين افراد به طور شايعي بدون تجويز پزشك از آنتي‌بيوتيكها جهت خوددرماني يا پيشگيري از عفونت‌ها استفاده مي‌كنند. لذا كشت‌ها ممكن است منفي باشد يا فقط در مورد برخي از عوامل بيماريزا مثبت شود از سوي ديگر به علت همين مصرف نابجاي آنتي‌بيوتيكها شيوع مقاومت‌هاي دارويي در اين افراد بالاتر است.(7)
اپيدمي ايدز كه ارتباط فراواني با استفاده از سوزن مشترك بين اين افراد دارد همراه با كليه تظاهرات، عوارض و پيچيدگي‌هايش مسئله را پيچيده‌تر مي‌كند. از طرفي به علت احتمال بالاتر رفتارهاي جنسي پرخطر در اين گروه از افراد احتمال بيماريهاي مقاربتي نيز بيشتر است.(7)
الگوي تظارهرات و عوارض بيماريهاي عفوني در افراد IVDA پيوسته در حال تغيير است. در مطالعات قبل از سال 1970 مالارياي فالسيپاروم و كزاز از موارد شايع در اين افراد بود ولي در حال حاضر كمتر ديده مي‌شوند، در عوض عفونت با ويروس عفوني در افراد IVDA ارگانيسم‌هاي نامعلومي مانند سراشيا و سودومونا در نواحي جغرافيايي خاص ذكر شده‌اند. بنابراين روند اپيدميولوژيك در هر منطقه در IVDA ها مهم است.
 جامعة ايران طي دهه‌هاي اخير همواره از مشكل اعتياد رنج مي‌برده است. شيوع اعتياد تزريقي همزمان با انتقال HIV و HCV بر مشكل فوق افزوده است.(9) بر اساس آخرين آمارهاي رسمي اكنون سه ميليون و 700 هزار نفر در كشور به مواد مخدر اعتياد دارند. ازا ين تعداد دو ميليون و 500 هزار نفر سوء مصرف مواد مخدر دارند. اين آمار از تعداد معتادان شناسائي شده به دست آمده در صورتيكه شمار معتادان به مواد مخدر در كشور بسيار بيشتر از اين ميزان است.(6) بر اساس يك بررسي در اواخر سال 1998 ، 2/16 % جمعيت معتاد تحت مطالعه، طي يك ماه منتهي به نمونه‌گيري، تزريق مادة مخدر داشتند. جالب آن است كه 30% كسانيكه تزريق وريدي داشتند از قابليت انتقال ويروس ايدز از اين طريق اطلاعي نداشتند. نيمي از اين افراد از سوزن مشترك استفاده مي‌كردند. (10) جهت مقايسه در آمريكا تخمين زده مي‌شود يك  ميليون و دويست هزار نفر، در اتحادية اروپا هفتصدوپنجاه هزار نفر و در استراليا صدهزار نفر اعتياد تزريقي دارند.(11)
امروزه ايدز در رأس علل مرگ  و مير جوانان و در رتبه چهارم علت مرگ در تمام سنين قرار گرفته است. تا آخر سال 2000، پنجاه و هشت ميليون مبتلا به ويروس HIV در سرتاسر دنيا وجود داشته‌اند و بيست و دو ميليون نفر به واسطة ايدز جان باخته‌اند.(10) قريب سه چهارم موارد ثبت شده در مالزي‌، ويتنام، چين، جنوب شرقي هندوستان و ميانمار، در بين افراد معتاد تزريقي رخ داده است. در غرب اروپا نيز اعتياد تزريقي عامل 44% موارد جديد ايدز مي‌باشد. در ايران 67% افراد HIV مثبت معتاد تزريقي هستند.(5)
عليرغم ابعاد مسئله ، در ايران مطالعات كمي در زمينه تظاهرات بيماري‌هاي عفوني در معتادان تزريقي انجام گرفته است. به  عنوان مثال طي چهار سال گذشته از 1356 مقاله ارائه شده در كنگره‌هاي سالانه بيماريهاي عفوني و گرمسيري تنها دو مقاله در اين رابطه بوده است.(2و4)
اين مطالعه گامي در جهت بررسي اپيدميولوژي وتظاهرات بيماريهاي عفوني در افراد IVDA و مقايسة آن با نتايج مطالعات ديگر و آمار مطرح شده در كتب مرجع است. نتايج اين بررسي ضمن آنكه در پايه‌ريزي مطالعات بعدي مفيد خواهد بود ، در برنامه‌ريزي‌هاي راهبردي و طراحي نحوة ادارة بيماريهاي عفوني در افراد IVDA در ايران كمك كننده است.