بررسي تأثير آموزش مهارتهاي ارتباطي در افزايش سلامت روانشناختي دانش اموزان مراجعه كننده به مشاورين مد

بخشی از محتوای فایل دانلودی ::
 پژوهش های بی شماری نیز نشان داده اند که بسیاری از مشکلات بهداشتی و اختلالات روانی و عاطفی ریشه های روانی – اجتماعی دارند . به عنوان نمونه نتایج تحقیقات تروئر ، براینت و آرجیل (۱۹۷۸ ) نشان داده است که بسیاری از افراد ی که دچار عوارض روانی ، همچون اضطراب و افسردگی و اختلالات شخصیتی هستند ، از نظر مهارتهای ارتباطی نیز بی کفایت به نظر می رسند.
بنابراین آنچه پژوهش حاضر را مهم و قابل توجه می کند ، پرداختن به مؤلفه هایی است که در افزایش سلامت روانشناختی نوجوانان تأ ثیر دارند . هر چند که آموزش مهارتهای زندگی برای حفظ سلامت روانشناختی افراد در همه سطوح تحصیلی مورد تأکید است ، اما با تو جه به ویژگی های رشدی نوجوانان و مسائل و مشکلات یش روی آنان ، آموزش این مهارت ها در این دوره سنی اهمیت مضاعف دارد . گرایش به گروه های دوستی و همسالان ، تضاد فکری با بزر گسلان بخصوص والدین ، تمایل به استقلال و …. از خصیصه های رفتاری دورۀ نوجوانی است و این ویژگی ها منجر به کاهش آستانه مقاومت این افراد شده و آسیب پذیری آنها را افزایش می دهد . بنابراین در چنین شرایطی افزایش قدرت سازگاری وبالا بردن ظرفیت های مقابله ای فردی و اجتماعی از طریق آموزش مهارت های ارتباطی و بین از ضروریات است .
همچنین تأثیر آموزش مهارتهای زندگی به صورت کلی از جنبه های مختلفی مورد بررسی قرار گرفته است ، اما اثر بخشی مهارتهای ارتباطی و بین فردی ، به عنوان یکی از زیر مجموعه های مهارت های زندگی ، کمتر مورد پژوهش و ارزیابی قرار گرفته است .
اهمیت دیگر این پژوهش توجه به میزان اثر بخشی آموزش مهارتهای ارتباطی در کنترل و درمان اختلالات روانشناختی است ( پیشگیری ثانویه ) ، در اغلب پژوهش های انجام یافته به تأثیر آموزش مهارتهای در پیشگیری از اختلالات روانشناختی (پیشگیری اولیه ) پرداخته شده است و اثر بخشی آموزش مهارت ها در کنترل اختلالات روانی کمتر مورد قرار گرفته است ، این پژوهش به اثر بخشی آموزش مهارت های ارتباطی در دانش آموزان با مشکلات روانشناختی پرداخته است.
جامعه آماری این تحقیق را دانش آموزان دختر پابۀ سوم مقطع راهنمایی و پایۀ سوم مقطع دبیرستان در شهر ستان تهران منطقه چهار دخترانه در سال تحصیلی و بهار ۱۳۸۶ تشکیل می دهند . این افراداز لیست دانش آموزانی که به علت مشکلات روانشناختی به مشاورین مدارس مراجعه کرده بودند انتخاب گردیدند و بر اساس گزارش مشاورین مدارس این دانش آموزان دارای انواع مشکلات روانشناختی می باشند .برای انتخاب نمونه ۶۰نفری و ۳۰ نفر از هر مقطع تحصیلی به روش نمونه گیری تصادفی از لیست افراد انتخاب گردید ،سپس ۱۵ نفر از هر گروه به طور تصادفی در گروه آزمایش و گروه کنترل هر کدام شامل ۳۰ نفر دانش آموز برای اجرای پژوهش آماده شد ند . ابزارهایی که در این پژوهش مورد استفاده قرار گرفتند شامل : آزمون SCL-90-R
پس به طور کلی می توان چنین نتیجه گیری کرد که تغییرات مشاهده شده در گروه آزمایش ، ناشی از مهارت های ارتباطی است و می توان چنین استنباط کرد که افزایش مهارت های ارتباطی در افراد منجر به افزایش ظرفیت های روانشناختی ، قدرت سازگاری و مقابله با چالش ها و مشکلات زندگی در آنها می شود. شیوه های سازنده حل مساله و همچنین شیوه های صحیح مقابله با تعارض و مهارت جرات ورزی علاوه بر این که بر سلامت روانشناختی افراد تاثیر مثبت می گذارد بلکه بر بسیاری از ویژگی های فردی و شخصیتی افراد از قبیل حرمت خود ،رفتارهای خود نظم بخشی ، تلاش های ذهنی و هوشمندانه و حس خود ارزشمندی نیز تاثیر گذار است ، بنابر این افرادی که مسئول تدوین خط مشی های ملی جهت گسترش بهداشت روانی و خدمات پیشگیری کننده و برنامه ریزی جهت ارتقا سلامت روانشناختی افراد هستند ، دسترسی به چنین آموزش هایی را در اهم تصمیم گیری های خود قرار دهند . کسب چنین نتیجه ای علاوه بر کمک به اتخاذ روش های پیشگیرانه ، کاربردهای درمانی مهمی نیز دارد چنانچه مشاورین مدارس می توانند در زمینه های مختلف و برای حل بسیاری از مشکلات مربوط به مراجعین از آموزش این مهارت ها بهره گیرند . هر چند که آموزش مهارت های زندگی برای حفظ سلامت روانشناختی افراد در همه سطوح تحصیلی مورد تاکید است ، اما با توجه به ویژگی های رشدی نوجوانان و مسائل و مشکلات پیش روی آنها ، آموزش این مهارت ها در این دوره سنی اهمیت مضاعف دارد. گرایش به گروه های دوستی و همسالان ، تضاد فکری با بزرگسالان بخصوص والدین ، تمایل به استقلال و … از خصیصه های رفتاری دوره نوجوانی است و این ویژگی ها منجربه کاهش آستانه مقاومت این افراد شده و آسیب پذیری آنها را افزایش می دهد. بنابراین در چنین شرایطی افزایش قدرت سازگاری و بالا بردن ظرفیت های مقابله ای فردی و اجتماعی از طریق آموزش مهارت های ارتباطی و بین فردی از ضروریات است . بطور یقین در بررسی های آتی نیاز به ارزیابی دراز مدت و ماندگار تاثیرات بوجود آمده عملیاتی خواهد شد ولی لازم است که اثر بخشی این گونه آموزش ها ، مسئولین اجرایی حوزه بهداشت روان را به یاد شعار سال ۲۰۰۱ سازمان جهانی بهداشت بیاندازد که:
غفلت بس است ، مراقبت کنیم.
واژه های کلیدی: سلامت روانشناختی ، مهارت حل مسئله، حل تعارض بین فردی ، آزمون SCL-90-R

۱-۱- مقدمه ۸
۱-۲- بیان مسأله ۱۰
۱-۳- ضرورت و اهمیت پژوهش ۱۷
۱-۴- اهداف پژوهش ۲۱
۱-۵- فرضیه های پژوهش ۲۲
۱-۶- تعریف مفهومی و عملیاتی متغیرها ۲۳
۱-۶-۱- سلامت روانشناختی ۲۳
۱-۶-۲- شیوه های حل مساله ۲۴
۱-۶-۳- شیوه های حل تعا رض بین فردی ۲۵
۱-۶-۳- مهارت جرأت ورزی ۲۶
۲-۱- مفهوم سلامت ۲۸
۲-۲- ابعاد سلامت ۲۹
۲-۳-مهارتهای زندگی و مهارت های ارتباطی ۳۵
الف )مهارت های زندگی ۳۵
ب) ارتباطات ارتباطی ۳۸
۲-۳-۱-حل مساله ۴۰
۲-۳-۱-۱- مؤلفه های حل مسأله ۴۳
الف ) جهت گیری به مساله ۴۳
ب) مهارت های خاص حل مساله ۴۶
۲-۳-۱-۲- راهبردهای مقابله ای ۴۸
۲-۳-۱-۳- سبکهای حل مساً له ۵۱
۲-۳-۱-۴- نقص در حل مسأله و بروز مشکلات روانشناختی در افراد ۵۲
۲-۳-۲- حل تعارض بین فردی ۵۷
۲-۳-۲-۱- تعریف و ماهیت تعارض ۵۸
۲-۳-۲-۲- انواع تعارض ۶۲
الف )تعارض فرد با خود ۶۲
ب ) تعارض های گروهی و سازمانی ۶۳
۲-۳-۲-۳- منابع تعارض ۶۵
۲-۳-۲-۴- سبک های حل تعارض ۶۸
۲-۳-۲-۵- روشهای پیشگیری و مهار تعارض ها ۷۲
الف ) تعارض های شخصی و بین فردی ۷۲
ب) شیوه سازمان یافتن یک موسسه (یا یک رابطه ) با میزان تعارض هایی که در آن رخ می دهد ارتباط دارد ۷۵
۲-۳-۳- جرأت ورزی یا ابزار وجود ۷۶
۲-۳-۳-۱- تعریف جرأت ورزی ۷۷
۲-۳-۳-۲- اثر بخشی جرات آموزی در کنترل مشکلات روانشناختی ۷۸
۲-۳-۳-۴- سبک های پاسخدهی افراد ۸۱
۲-۳-۳-۵- انواع جرأت ورزی ۸۳
۲-۳-۳-۶- مؤ لفه های جرأت ورزی ۸۵
تحقیقات انجام شده در خارج و داخل کشور ۸۶
۳-۱- روش تحقیق ۹۰
۳-۲- متغیرهای مستقل و وابسته ۹۱
۳-۳- جامعه آماری ۹۱
-۴-۴نمونه و روش نمونه گیری ۹۱
۴-۵– ابزارهای جمع آوری اطلاعات ۹۲
۳-۵-۱- مقیاس SCL-90-R 92
الف) معرفی مقیاس ۹۲
شاخص های کلی پریشانی: ۹۵
ب) شواهد مربوط به روایی واعتبار مقیاس ۹۶
ج) شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات ۹۷
۳-۵-۲- مقیاس شیوه حل مسأله ۹۸
الف) معرفی مقیاس : ۹۸
ب) شواهد مربوط به اعتبار و روایی مقیاس ۹۹
ج) شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات ۱۰۰
۳-۵-۳- مقیاس نسخه دوم شیوۀ مقابله با تعارض رحیم (راسی- II) 100
الف) معرفی مقیاس ۱۰۰
ب)شواهد مربوط به اعتبار و روایی مقیاس ۱۰۱
ج)شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات: ۱۰۲
۳-۵-۴- مقیاس جرأتمندی جرابک ۱۰۲
الف) معرفی مقیاس ۱۰۲
ب) شواهد مربوط به اعتبار و روایی مقیاس ۱۰۳
ج) شیوه نمره گذاری و تفسیر نمرات ۱۰۳
۳-۵-۵- دستورالعمل و برنامۀ آموزش مهارت های ارتباطی ۱۰۳
روش جمع آموری اطلاعات ۱۰۴
۴-۱- فراوانی گروه ها ۱۰۷
۴-۲-تحلیل نتایج بر اساس فرضیه های تحقیق ۱۰۸
الف)آمار توصیفی ۱۰۸
جدول ۴-۲- میانگین ،انحراف استاندارد، دامنه ،حداقل و حداکثر نمرات آزمودنیها در پیش آزمون ۱۰۸
جدول ۴-۳- میانگین ، انحراف معیار ، دامنه ، حداقل وحداکثر نمرات آزمودنی ها در پس آزمودن ۱۰۹
جدول ۴-۴- نمرات آزمودنی ها در پیش آزمون مقیاس شیوه حل مسأله ۱۱۱
جدول ۴-۵- نمرات آزمودنی ها در پس آزمون شیوۀ حل مسأله ۱۱۳
جدول ۴-۶ نمرات آزمودنی ها در پیش آزمون پرسشنامه جرأتمندی جرابک ۱۱۵
جدول ۴-۷- نمرات آزمودنی ها در پس آزمون پرسشنامه جرأتمندی جرابک ۱۱۵
جدول ۴-۸- نمرات آزمودنی ها در پیش آزمون پرسشنامه حل تعارض رحیم ۱۱۷
جدول ۴-۹- نمرات آزمودنی ها در پس آزمون پرسشنامه حل تعارض رحیم ۱۱۷
ب) آمار استنباطی ۱۱۸
جدول ۴-۱۰ نتایج تحلیل کوواریانس یکطرفه ؛ متغیر وابسته : سلامت روانی ۱۱۹
الف)شیوه حل تعارض سازنده ۱۲۱
جدول ۴-۱۱ نتایج تحلیل کوواریانس یکطرفه؛متغیر وابسته :شیوه حل تعارض سازنده ۱۲۱
ب)شیوۀ حل تعارض غیر سازنده ۱۲۲
جدول ۴-۱۲ نتایج تحلیل کوواریانس یکطرفه؛متغیر وابسته : شیوه حل تعارض غیر سازنده ۱۲۲
الف)حل مسأله سازنده ۱۲۴
جدول شماره ۴-۱۳ نتایج تحلیل کواریانس یکطرفه؛ متغیر وابسته : حل مسأله سازنده ۱۲۴
جدول۴-۱۴ نتایج تحلیل کوواریانس یکطرفه؛ متغیر وابسته: جرأت ورزی ۱۲۵
جدول ۴-۱۵ نتایج آزمون tبرای مقایسه اثر بخشی آموزش مهارت های ارتباطی در سلامت روانشناختی دو گروه راهنمایی و متوسطه ۱۲۷
۵-۱- بحث و بررسی در مورد یافته های تحقیق ۱۳۱
۵-۲- محدودیت های پژوهش ۱۳۸
۵-۳- پیشنهادات ۱۳۹
آزمون SCL-90 139
2-1- مفهوم سلامت ۱۴۹
۲-۲- ابعاد سلامت ۱۵۰
۲-۳-مهارتهای زندگی و مهارت های ارتباطی ۱۵۷
الف )مهارت های زندگی ۱۵۷
ب) مهارت های ارتباطی ۱۶۰
۲-۳-۱-حل مساله ۱۶۲
۲-۳-۱-۱- مؤلفه های حل مسأله ۱۶۴
الف ) جهت گیری به مساله : ۱۶۴
ب) مهارت های خاص حل مساله : ۱۶۸
۲-۳-۱-۲- راهبردهای مقابله ای ۱۷۰
۲-۳-۱-۳- سبکهای حل مساً له ۱۷۳
۲-۳-۱-۴- نقص در حل مسأله و بروز مشکلات روانشناختی در افراد ۱۷۴
۲-۳-۲- حل تعارض بین فردی ۱۸۰
۲-۳-۲-۱- تعریف و ماهیت تعارض ۱۸۱
۲-۳-۲-۲- انواع تعارض ۱۸۶
الف )تعارض فرد با خود ۱۸۶
ب ) تعارض های گروهی و سازمانی ۱۸۷
۵-تعارض و تضاد میان ارزش ها ۱۸۸
۶-تعارض و تضاد بین نیاز ها ۱۸۸
۲-۳-۲-۳- منابع تعارض ۱۸۹
۲-۳-۲-۴- سبک های حل تعارض ۱۹۳
۲-۳-۲-۵- روشهای پیشگیری و مهار تعارض ها ۱۹۶
الف ) تعارض های شخصی و بین فردی ۱۹۶
منابع مورد استفاده ۲۰۰